Artikels

Bettie Elias schrijft boek over kindermishandeling

Als je leest, kun je wegdromen in een grotere wereld.

Het thema van de Jeugdboekenweek (13-28 maart) is dit jaar kinderrechten. Bettie Elias schreef een boek dat daar direct bij aansluit. In 'Dichter bij de maan' staat kindermishandeling centraal.

Ik vind dat kinderen mogen worden gestraft, maar de vraag is: vanaf welk punt en hoe?

Afspraak in de kantoren van het Hasseltse communicatiebureau Groep C & Slangen. Aan de wanden hangen enkele litho's van Alechinksy en een reproductie van het bekende werk Vicki! I-I thought I heard your voice van Roy Lichtenstein. Zakelijkheid en artisticiteit zijn hier complementaire begrippen. Dat blijkt nog het meest uit het dubbelleven van Bettie Elias, echtgenote van oprichter Noël Slangen. Zij is directeur financiën en personeelszaken én jeugdschrijfster. Ze debuteerde pas rond haar dertigste, maar vanaf dat ogenblik ging het razendsnel.

Het oeuvre van Bettie Elias (56) bestaat uit een dertigtal jeugdboeken, voornamelijk voor de categorie negen tot twaalf jaar. Vier keer won ze een Boekenwelp, drie keer werd ze bekroond door de Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen. Vijf jaar geleden begon ze aan een serie over kinderrechten. In Weg vertelt ze het verhaal van een jongen die uit Kosovo vlucht en in ons land terechtkomt. Hij of ik? gaat over de gruwel van kindsoldaten in Afrika. Ze schreef dat na een bezoek aan een opvangcentrum voor ex-kindsoldaten in Oeganda. Dichter bij de maan speelt zich af in ons land.

'Twee jaar geleden vond ik in een krant een artikeltje over een vrouw uit Waver die werd veroordeeld omdat ze haar zoontje van twaalf opsloot op een onverwarmde zolder', verduidelijkt ze. 'Hij kreeg nauwelijks iets te eten en mocht alleen 'smorgens naar buiten om naar school te gaan. Op zeker ogenblik werd de jongen opgevangen door een buurvrouw, die met hem naar de politie stapte. Ik knipte het stukje dadelijk uit en bleef erdoor geïntrigeerd. Wantoestanden zoals kindermishandeling en -verwaarlozing komen niet alleen in ontwikkelingslanden voor. Ik ging niet op zoek naar de sociale achtergrond van de situatie, maar weefde er mijn eigen verhaal rond. Ik heb geprobeerd er een hoopvolle wending aan te geven. Het boek gaat in wezen over de kracht van een kind dat een uitweg zoekt en zijn eigenwaarde terugvindt.'

Hoe kun je een verhaal over kindermishandeling positief benaderen?

Bettie Elias: 'Door er het thema vriendschap bij te betrekken. Het hoofdpersonage Vik wordt door zijn vijf jaar oudere broer Alex opgesloten op zolder. De moeder laat dat toe omdat ze hem verantwoordelijk acht voor het vertrek van haar man, vlak na de geboorte van Vik. Ze denkt dat hij haar verliet omdat ze ongewenst zwanger geraakte. Vik groeit op met dat schuldbesef en laat alles gebeuren, tot hij op school bevriend raakt met de uitbundige Nicolas. Dankzij hem geraakt hij stilaan uit zijn psychisch isolement en durft hij in het verweer gaan tegen zijn situatie.'

Moet of mag je kinderen van twaalf confronteren met maatschappelijke wantoestanden?

'Het zijn eigenaardig genoeg altijd volwassenen die me die opmerking maken. Ik geef behoorlijk wat lezingen in scholen, maar van kinderen heb ik zoiets nog nooit gehoord. Integendeel zelfs, Hij of ik? werd vorig jaar bekroond door de Kinder- en Jeugdjury.'

'Om op je vraag te antwoorden: ik vind niet dat je kinderen in een maatschappelijk vacuüm mag stoppen. Je kunt dat trouwens ook niet. Ze zien gruwelijke beelden in het tv-journaal of op het internet, spelen computerspelletjes waarin niet altijd de meest deugdzame mensen voorkomen, ze worden geconfronteerd met wantoestanden in hun directe omgeving. Waarom zou je dan in de jeugdliteratuur geen samenlevingsproblemen aan bod mogen laten komen? De enige voorwaarde is dat je er geen pamflet van maakt. Er moet nuance zijn.'

Kun je ook spreken van de schending van kinderrechten als een kind bijvoorbeeld zwaar onder druk wordt gezet om te presteren op school of in de sport?

'Waar ligt de grens? Moeilijke vraag. Ik vind bijvoorbeeld dat kinderen nog altijd mogen worden gestraft, maar de vraag is: vanaf welk punt en hoe? Op dat vlak reageert de gemiddelde ouder anders dan enkele decennia geleden. In mijn tijd kreeg je motten als je iets fout had gedaan. Die praktijk is nu gelukkig veel minder gangbaar, maar tegelijk zie je veel meer berichten opduiken over psychische terreur. Ik denk dat het vooral een kwestie is van gezond verstand, maar dat is natuurlijk makkelijk gezegd. Daarom vind ik het positief dat de Jeugdboekenweek naar aanleiding van de twintigste verjaardag van het Verdrag voor de Rechten van het Kind in het teken staat van dat thema. Er bestaat nog altijd kinderarbeid, er worden nog steeds kinderen ontvoerd om te gaan vechten en er zijn steeds meer kinderen die het slachtoffer zijn van geestelijke mishandeling.'

Wat is voor u de belangrijkste reden om kinderen aan te zetten tot lezen?

'De verbreding van hun horizon. Hoe groot is de leefwereld van kinderen? Ze zitten een heel schooljaar in dezelfde klas, 'savonds zitten ze thuis voor de tv of aan de computer, in het weekend gaan ze misschien naar de sportvereniging of jeugdbeweging. Dat speelt zich allemaal af in een klein kringetje. Een boek trekt dat open. Als je leest, kun je wegdromen in een andere, grotere wereld. In mijn tijd vond ik in de bib van Kiewit boeken als Loesje springt in de bres. Nu is de keuze overweldigend. Blijkbaar beantwoordt het aanbod aan een behoefte, want ondanks de crisis was er vorig jaar in de boekenverkoop een stijging van twintig procent.'

U bent directeur in een communicatiebedrijf en schrijfster. Is de combinatie van twee uiteenlopende bezigheden niet moeilijk?

'Ik vind dat net interessant. Het zakelijke en het literaire brengen evenwicht in mijn leven. Ik ben echt gesteld op die afwisseling. Het enige nadeel is dat het niet altijd vlot gaat om bij het schrijven van een boek de draad weer op te nemen als ik enkele dagen niet achter mijn pc heb gezeten. Gelukkig heb ik een schrijfmethode die weinig voorbereiding vereist. Ik bedenk een boek nooit vooraf. Alles komt tijdens het schrijfproces.'

De Standaard